'The desert is calling and I must go'

Blog rond het Algerije-reisverhaal op rijm uit 1925 van mijn opa (1890-1959) Andries Hermannus Swerms. Hier lees je meer over de context.

Merchandise in de vorm zoals wij die nu kennen bestond nog niet in 1925. Anders had opa misschien wel zo’n mok gekocht in een souvenirwinkeltje in Algerije, als herinnering aan zijn woestijnavontuur. Nu werd het de kokosnootkop. Op de zwartwitfoto was die net nieuw. Zijn vader en zijn neefje en nichtje bewonderen het bijzondere voorwerp (en vast ook hun avontuurlijke zoon en oom). Opa kijkt zoals gewoonlijk niet in de camera. Op de kleurenfoto staat de kop zoals wij die kennen van zijn plekje op de kapstok bij oma in de gang en later bij mijn broers op de kamer. Hij is wat ouder en wijzer geworden.  

Verlangen
Wat ook heel oud is, is het citaat waar de uitspraak ‘The desert is calling and I must go’ van afgeleid is. Ik vind het een ontzettend krachtig zinnetje. Een wereld van ongetemd verlangen knalt er vanaf. Ik kwam de uitspraak op het spoor via deze poster en meteen flitste door me heen: zou er ook zoiets zijn met woestijn? Een paar seconden googelen later wist ik: NOU EN OF! Maar toen werd ik pas echt nieuwsgierig. Waar kwam het vandaan? Van wie waren deze woorden? Al snel bleek dat de oervorm over bergen gaat. Het oorspronkelijke citaat luidt:

“The mountains are calling & I must go & I will work on while I can, studying incessantly.”

Yosemite
Het zijn de woorden van de Schots-Amerikaanse natuurvorser, schrijver en natuurbeschermer John Muir (1838-1914). Ze staan in een brief aan zijn zuster en ze gaan over Yosemite en Muirs inspanningen om daar een nationaal park van te maken. Zijn ideeën, artikelen en boeken zijn van grote invloed geweest op de manier waarop de Amerikanen tegen de natuur in hun land aankeken. Als belezen man en natuurliefhebber en -kenner was opa vast bekend met het gedachtengoed van Muir. Waarschijnlijk had hij er zelfs bewondering voor. Maar of hij zich ooit de stroom t-shirts, mokken, posters, stickers, schrijfblokken, ja zelfs rompertjes voor had kunnen stellen ….

Naar de woestijn, waar de wervelstormen gieren
Het tweede deel, dat over werken en (be)studeren gaat, is verloren gegaan en dat snap ik. Juist de compactheid maakt het citaat zo krachtig en aansprekend. Zelf krijg ik tenminste meteen visioenen van bergen waar ik in wil en van films als Into the Wild en het verlangen dat daaruit spreekt. Ik stel me voor dat opa zo’n zelfde verlangen had: naar die woestijn. In zijn rijmende zinnen komt de woestijn keer op keer terug, vanaf het allereerste begin van zijn verhaal. Net als zijn dubbele gevoel: zij trekt aan hem, maar stoot ook af. Hij wil de woestijn niet alleen zien, maar ook aan den lijve ervaren en moet daarvoor uiteindelijk voor boeten. Hij neemt afscheid met de woorden:

‘Vaarwel woestijn, blijf achter in je gloeiende eenzaamheid,
wij gaan het naar ’t noorden. Van je ban bevrijd.’

Flesje
Een bescheiden bewijs van zijn avontuur neemt hij mee: een zakdoek gevuld met woestijnzand. Vijfennegentig jaar later vertelt een van zijn leerlingen mij dat hij zich een flesje Saharazand herinnert. Meester Swerms gebruikte het in de aardrijkskundeles.